Kopalnia Soli „Wieliczka”

Ta nieczynna już dziś kopalnia „białego złota” stanowi prawdziwą turystyczną perłę Europy. Świadczy o tym wpisanie jej w 1978 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako jednego z pierwszych obiektów na świecie. Kopalnia co roku ściąga około miliona turystów, którzy podziwiają jej piękno. Jest nie tylko świadectwem ponad 700-letniej historii wielickiego górnictwa, ale także zachwycającym podziemnym miastem. To wszystko czyni wielicką kopalnię zabytkiem unikatowym w skali światowej.

Historia kopalni

Pierwszy szyb prowadzący pod ziemię wydrążono w Wieliczce już w drugiej połowie XIII wieku, ale prawdziwy rozkwit  kopalni  rozpoczął  się XIV wieku, kiedy to dochody z wydobycia soli stanowiły aż jedną   trzecią budżetu Królestwa Polskiego. Można więc powiedzieć, że sól z Wieliczki umożliwiła Kazimierzowi Wielkiemu pozostawienie Polski murowanej. Pokaźne zyski pozwoliły na inwestycje w rozwój kopalni, dzięki którym była ona wzbogacana o coraz nowocześniejsze rozwiązania. Już wówczas stanowiła innowacyjne miejsce, które zaczęło przyciągać turystów. Pierwszym znanym z imienia i nazwiska odwiedzającym był… Mikołaj Kopernik. Zwiedził kopalnię w 1493 roku. Co ciekawe, historia kopalni nie wyznacza początku tradycji wydobycia soli na tym terenie. Już 3000 lat przed naszą erą eksploatowano źródła solankowe, które biły w Wieliczce. Wodę pobraną ze źródeł gotowano w glinianych naczyniach – w ten sposób pozyskiwano sól już wczasach neolitu. Ta służyła jako środek konserwujący mięso, a później nawet jako środek płatniczy. Wróćmy jednak do naszej ery. Kopalnia w Wieliczce wraz z siostrzaną kopalnią w pobliskiej Bochni prężnie działały na rzecz państwa polskiego przez blisko 500 lat – aż do pierwszego rozbioru Polski w 1772 roku. Wieliczka znalazła się wówczas pod jurysdykcją Monarchii Habsburgów. Mimo braku polskiego państwa kopalnia nadal się rozwijała. Nowi gospodarze planowali   rozwój długoterminowo i nie żałowali pieniędzy na zabezpieczenia. Dzięki rozwojowi technicznemu, jaki miał miejsce w XIX wieku, oddano do użytku wyciągarkę parową i młyn solny. Wymieniono również wiertarki ręczne na pneumatyczne. Wytyczono pierwszą trasę turystyczną – zwiedzanie odbywało się wówczas z poziomu konnej bryczki –a turystyka stała się znaczącym źródłem dochodu kopalni.

Gdy po 150 latach Polska wróciła na mapy Europy, symbolicznie zmieniono nazwy szybów i wyrobisk, na przykład szyb cesarzowej Elżbiety przemianowano na szyb św. Kingi. Okres międzywojenny był dla Wieliczki czasem stabilizacji – sprzedaż soli była lukratywnym biznesem, a turystyka kwitła. W czasie II wojny światowej naziści uznali obiekt za przydatny, więc na szczęście kopalnianie została zniszczona, za to znacznie zwiększono wydobycie. Najcięższe czasy nastały pod koniec lat 40. i 50. XX wieku, kiedy nasz kraj był biedny i spustoszony przez wojnę. By osiągnąć jak największe zyski, zaczęto nadmiernie eksploatować kopalnię, ignorując środki bezpieczeństwa. To spowodowało zachwianie równowagi górotworu i przyspieszyło niszczenie znajdującego się w kopalni szlaku turystycznego. Dopiero pod koniec lat 50.rozpoczęto pierwsze prace zabezpieczające kopalnię. W 1964 roku wstrzymano wydobycie soli kamiennej, jednak sól nadal warzono na mokro. W 1996 roku podjęto decyzję o całkowitym zakończeniu przemysłowej produkcji soli w Wieliczce. Wszystkie te historyczne fakty można dokładnie poznać podczas wizyty w kopalni.

Kopalnia dziś 

Przez wieki kopalnia przekształciła się z dochodowego zakładu przemysłowego w jedno z najchętniej odwiedzanych miejsc w Polsce. Bije rekordy zarówno wśród polskich, jak i zagranicznych turystów. Jest   odwiedzana przez ponad milion osób rocznie. Wszyscy odwiedzający pragną na własne oczy zobaczyć podziemne cuda oraz pooddychać leczniczym jodem. Wycieczka do tego ukrytego pod ziemią skarbu to solidna porcja historii, wiedzy, zapierających dech w piersiach widoków oraz niezwykłych legend związanych z wielicką kopalnią.

Przypisy

¹ Według przysłowia Kazimierz Wielki „zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”. To powiedzenie jest pamiątką wielkich przemian gospodarczych, jakie miały miejsce za panowania króla, który jako jedyny z polskich władców zyskał przydomek „wielki”.