Ojców i Pieskowa Skała

Najpiękniejsze miejsce na weekendowy wypad z Krakowa.

Choć Kraków jest miastem niezmiernie pięknym, to niestety na poszukiwania natury (poza kilkoma miejscami) najlepiej udać się poza jego granice. Niektórzy myślą, że jedynym miejscem odpowiednim na taką wycieczkę są góry, jednak piękno przyrody można podziwiać też znacznie bliżej – w najmniejszym w Polsce parku narodowym. Ten malowniczy obszar z pewnością zapewni odwiedzającym spokój, dużo zieleni i wyjątkowe widoki

Gzie się znajduje i jak powstał najmniejszy Park Narodowy w Polsce?

Ojcowski Park Narodowy, bo o nim mowa, jest oddalony od Krakowa o zaledwie 16 kilometrów i znajduje na Wyżynie Olkuskiej w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Sam park jest najmniejszym tego typu obszarem chronionym w Polsce. Znajduje się na terenie czterech gmin – Skała, Jerzmanowice-Przeginia, Wielka Wieś i Sułoszowa. Zajmuje powierzchnię 21,46 kilometra kwadratowego.
Zanim teren zyskał status parku narodowego, przez długie lata starano się o prawną ochronę okolic Ojcowa przed nadmierną eksploatacją lasów oraz jaskiń będących cennym obiektem badawczym. OPN został utworzony w 1956 roku – wówczas obejmował powierzchnię 1570,59 hektara. W 1997 roku nastąpiła korekta granic i park zyskał kolejne 6777 hektarów strefy ochronnej, zwanej otuliną.
Nazwa Ojców pochodzi od zamku wzniesionego w Osadzie nad Prądnikiem przez Kazimierza Wielkiego. Król nazwał warownię Ociec u Skały na cześć swojego ojca Władysława Łokietka, który niegdyś był zmuszony do ukrywania się w tamtejszej dolinie. Miejscowa ludność skracała nazwę do Ociec, a później do Ojców. Z czasem nazwa przylgnęła także do wsi ulokowanej u stóp zamku.

Co zobaczyć w Ojcowskim Parku Narodowym? Najciekawsze obiekty przyrodnicze i historyczne

Mimo że Ojcowski Park Narodowy jest najmniejszym ze wszystkich polskich parków narodowych, oferuje zaskakująco wiele atrakcji. Poniżej prezentujemy najciekawsze z nich.

Ruiny zamku w Ojcowie – wspomniany wyżej zamek warowny powstał w drugiej połowie XIV wieku na polecenie króla Kazimierza Wielkiego. Niestety z dawnej budowli pozostały tylko malownicze ruiny (resztki murów obronnych i części mieszkalnych, wieża i brama wjazdowa). Można z nich jednak podziwiać zachwycającą panoramę doliny Prądnika.

Kaplica „na wodzie” w Ojcowie – ponad stuletnia kapliczka swoją sławę zawdzięcza nietypowemu położeniu, gdyż jest ona usytuowana ponad potokiem Prądnik, na betonowych podporach. Podobno takie niecodzienne rozwiązanie architektoniczne wiązało się z rozporządzeniem cara Mikołaja II, które zabraniało budowy obiektów sakralnych na ziemi ojcowskiej. W związku z powyższym miejscowi postanowili zbudować kościół na wodzie.

Zamek w Pieskowej Skale – obiekt, którego historia sięga początków XIV wieku, jest oddalony od centrum Ojcowa o 6,5 kilometra (około półtorej godziny marszu). Został odrestaurowany w XIX wieku i dziś stanowi dużą atrakcję dla turystów zwiedzających Szlak Orlich Gniazd. Z nazwą Pieskowa Skała wiąże się legenda, która głosi, że w baszcie zamku została uwięziona jedna z córek Tęczyńskich – Dorotka – skazana na głodową śmierć przez swojego męża za próbę ucieczki z kochankiem. Na ratunek przyszedł jej wierny piesek, który wspinając się na skałę, na której była usytuowana baszta, przynosił swojej pani jedzenie, tym samym ratując ją od śmierci. Pamięć o tej historii i psie przetrwała w nazwie skały.

Osada Młynarska Boroniówka – zabytkowy młyn i tartak wodny położone w Grodzisku, półtora kilometra od centrum Ojcowa. Są one przykładem architektury drewnianej z zachowanym oryginalnym, działającym wyposażeniem, a ich historia sięga XV wieku (obecne zabudowania pochodzą z 1850 roku). Na terenie osady funkcjonują także szklarnia, w której można zakupić zioła, oraz kawiarnia i ogród.
Osada Młynarska jest dostępna do zwiedzania od 1 maja do 30 października w soboty i niedziele w godzinach 10.00–17.00. Ponadto jest otwarta dla grup (min. 30 osób) od poniedziałku do piątku po wcześniejszym umówieniu się.

Muzeum Ojcowskiego Parku Narodowego – muzeum znajduje się w dawnym budynku hotelu Pod Łokietkiem w centrum Ojcowa. Zwiedzanie rozpoczyna się od projekcji dwóch filmów w technologii 3D, które pozwalają poznać historię doliny Prądnika – od czasów jury po współczesność. W kolejnych salach znajdują się ekspozycje prezentujące ekosystem parku, wnętrza jaskiń, znaleziska archeologiczne oraz miejscowe gatunki fauny i flory.

Jaskinie w OPN
Na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego znajduje się ponad 700 jaskiń i schronisk (małych jaskiń). Można zwiedzić dwie z nich.

• Grota Łokietka – położona przy czarnym szlaku jaskinia o długości 320 metrów. Jej nazwa wiąże się z opowieścią o Władysławie Łokietku, który ponoć przebywał w niej przez około sześć tygodni, gdy ukrywał się przed wojskami czeskiego króla Wacława II. Według legendy gdy król wkroczył do groty, jej wejście miało natychmiast pokryć się pajęczyną, co pozwoliło zmylić pościg. Na pamiątkę tego zdarzenia na kracie zamykającej wejście do jaskini pojawia się motyw pajęczyny.
• Jaskinia Ciemna – dostępna ze szlaku zielonego jaskinia o powierzchni 209 metrów kwadratowych; jedno z najcenniejszych stanowisk archeologicznych w Polsce. Pierwsze ślady człowieka odkryte w jaskini mają około 125 tysięcy lat, stanowią więc jedne z najstarszych wykopalisk tego typu w Polsce. Zwiedzanie jaskini odbywa się z przewodnikiem.

Skałka Jonaszówka – doskonały punkt widokowy na zamek w Ojcowie i okolice. Znajduje się przy styku potoków Prądnik i Sąspówka, tuż za ogródkiem restauracji Pstrąg Ojcowski, do której należy sztuczny zalew dodający miejscu uroku. Wchodząc na szczyt, należy zachować ostrożność ze względu na śliskie wapienne skały.

Źródełko Miłości – znajdujące się zaraz za Bramą Krakowską naturalne źródełko, które swoją nazwę zawdzięcza legendzie wymyślonej przez przewodników. Zgodnie z tą opowieścią para, która wspólnie skosztuje wody, zapała do siebie niegasnąca, wielką miłością. Przeszkodę w wykorzystaniu magicznych właściwości źródełka stanowi fakt, że woda została sklasyfikowana jako niezdatna do picia.

Niezwykłe formacje skalne – charakterystyczne dla jury Krakowsko-Częstochowskiej skały wapienne dominują w krajobrazie Ojcowskiego Parku Narodowego. Ich ciekawe kształty od wieków pobudzały wyobraźnie mieszkańców okolicy, którzy nadawali im pasujące do wyglądu nazwy. Najbardziej znane to: wspomniana już Brama Krakowska, niezwykle fotogeniczna Rękawica (dobry widok na tę formację zapewnia punkt widokowy na trasie do Jaskini Ciemnej) czy Igła Deotymy nazwana na cześć poetki Jadwigi Łuszczewskiej, która publikowała właśnie pod takim pseudonimem. Niewątpliwie najsłynniejsza jest jednak Maczuga Herkulesa znajdująca się obok zamku w Pieskowej Skale.

Ojcowski Park Narodowy - Szlaki Turystyczne

Przez OPN przebiega pięć szlaków turystycznych.

Czerwony: Kraków–Giebułtów–Prądnik Korzkiewski–Ojców–Grodzisko–Młynnik– Pieskowa Skała–Sułoszowa (dalej: Rabsztyn–Klucze–Ogrodzieniec–Częstochowa).
To fragment słynnego Szlaku Orlich Gniazd – przez OPN przebiega ponad 13-kilometrowy odcinek trasy.

Niebieski: Rudawa–Dolina Będkowska–Jerzmanowice Lepianka–Czajowice–Wąwóz Ciasne Skałki–Krakowska Brama–Ojców–Grodzisko–Skała (dalej Tarnawa–Glanów–Wolbrom–Ogrodzieniec–Mstów).
Inaczej zwany Szlakiem Warowni Jurajskich. Na terenie OPN znajduje się 9 kilometrów tego szlaku.

Żółty: Krzeszowice–Szklary–Wierzchowie–Murownia–dolina Prądnika–Dolina Sąspowska–Sąspów–Pieskowa Skała.
Szlak Dolinek Jurajskich to 9 kilometrów w obrębie OPN.

Zielony: Dolina Sąspowska–Złota Góra–Park Zamkowy–willa Pod Koroną–Jaskinia Ciemna– Góra Okopy–Dolina Prądnika–Brama Krakowska–Park Zamkowy.
Łagodny lokalny szlak o długości 5 kilometrów.

Czarny: Grota Łokietka–Chełmowa Góra–Jonaszówka–Ojców–parking Złota Góra–Kaliski–Młynnik–Słoneczna Góra–Herianówka–„stawy”–Pieskowa Skała.
Szlak przebiega przez teren OPN i ma nieco ponad 9 kilometrów.

Ojcowski Park Narodowy - ciekawostki

• Symbolem OPN jest nietoperz. Te niewielkie latające ssaki upodobały sobie jurajskie jaskinie. Spośród 24 gatunków występujących w Polsce aż 17 zamieszkuje tereny parku. To właśnie ze względu na ich ochronę zimą jaskinie Ciemna i Łokietka są zamknięte dla zwiedzających.
• Łączna długość szlaków turystycznych w OPN to 46,6 kilometra.
• W OPN można poruszać się rowerem po szlakach pieszych – z wyjątkiem kilku miejsc, które zostały oznaczone odpowiednimi znakami.
• Okolice Ojcowskiego Parku Narodowego słyną z lokalnych produktów. Do najpopularniejszych należą pstrąg ojcowski, wyroby mleczarskie ze Skały, czosnek uprawiany w gminie Słomniki (który doczekał się nawet własnej imprezy – Małopolskiego Święta Czosnku). Z granicami parku sąsiaduje także kilka cenionych winnic.
• Gmina Skała posiada swoją regionalną potrawę nieznaną nigdzie indziej. Jest to tak zwany łojok, czyli kluski, które, jak sama nazwa wskazuje, powstają na bazie łoju, najlepiej wołowego lub cielęcego. Ponoć gospodynie ze Skały potrafią przygotować potrawę w taki sposób, że smak tłuszczu jest niewyczuwalny.
• Na przełomie XIX i XX wieku Ojców był tętniącym życiem uzdrowiskiem. Przyczyną jego popularności był unikalny klimat, a dolinę Prądnika nazywano wówczas polską Szwajcarią. Pierwszy obiekt przeznaczony dla turystów – Sybilla – powstał w 1855 roku, a zaraz po nim pojawiły się kolejne zabudowania nastawione na przyjmowanie kuracjuszy. Niestety uzdrowisko nie przetrwało czasów powstania styczniowego. Okoliczne tereny stały się miejscem stacjonowania powstańców, a także licznych walk. Pomimo że z czasem miejscowość zaczęła odbudowywać swój status, nigdy nie odzyskała dawnej świetności. Jej ponowny rozkwit w czasach dwudziestolecia międzywojennego zatrzymał wybuch II wojny światowej. Pamiątką tego okresu jest kilka zachowanych obiektów, między innymi hotel pod Łokietkiem (obecnie siedziba muzeum), znajdująca się na wielu fotografiach Ojcowa willa Pod Koroną oraz wspomniana wcześniej kaplica „na wodzie”.
• Tradycyjna architektura zabudowań na terenie OPN jest tak charakterystyczna, że doczekała się własnej nazwy – jej styl określa się jako szwajcarsko-ojcowski.

Wstecz